9.4.2 BMA-advies asielprocedure

Het BMA heeft een belangrijke rol binnen de procedure in het kader van artikel 64 Vw. Het BMA stelt een medisch advies op, gericht aan de IND, waarin wordt beantwoord of je cliënt in staat is om te reizen en of er een medische noodsituatie zal ontstaan als de behandeling - die cliënt zou moeten ondergaan - uitblijft.

Het BMA beoordeelt of er binnen een termijn van 3 tot 6 maanden een medische noodsituatie zal ontstaan als behandeling uitblijft. Als dit het geval is, zal het BMA beoordelen of de behandeling in het land van herkomst beschikbaar is. Het BMA maakt gebruik van informatie van verschillende internationale organisaties, zoals International SOS, dat gedetailleerde informatie heeft over medische instellingen en de beschikbaarheid van behandelingen en medicatie in verschillende herkomstlanden.

Het BMA werkt aan de hand van een protocol^[20] waarin beschreven staat welke eisen er worden gesteld aan de werkwijze van het BMA. Een BMA-advies heeft een geldigheid van zes maanden. Als er sprake is van een BMA-advies van ouder dan zes maanden, kan verzocht worden om een nieuw BMA-advies te laten uitbrengen. Dit advies moet gericht worden aan de IND, omdat de IND de opdrachtgever van het BMA is. Vermeld bij het verzoek om een nieuw medisch advies of de medische omstandigheden zijn gewijzigd. Als het BMA-advies nog niet ouder is dan zes maanden, maar de medische omstandigheden zijn zodanig gewijzigd dat ze waarschijnlijk tot een ander advies zouden moeten leiden, kan er ook -mits duidelijk onderbouwd- verzocht worden om een nieuw medisch advies uit te brengen.

BMA-advies asielprocedure vs reguliere aanvraag

Naast de ambtshalve toets die de IND wordt verricht bij een eerste asielaanvraag, kan er ook een separate aanvraag worden ingediend voor een beoordeling in het kader van artikel 64 Vw. Dit komt bijvoorbeeld voor als een uitgeprocedeerde vreemdeling onder behandeling is komen te staan.

Een reguliere aanvraag verschilt qua voorwaarden waaraan getoetst wordt niet van de ambtshalve toets. Het grootste verschil is dat je cliënt (of jij als gemachtigde) in de reguliere procedure zelf de medische informatie moet opvragen die het BMA bij de ambtshalve toets opvraagt bij de medische behandelaren van de cliënt. Dit kost in de regel veel moeite en tijd. Omdat dit document gericht is op rechtsbijstand in asielzaken, wordt verder verwezen naar paragraaf 3A van de Werkinstructie 2023/12 en zal hier verder niet op worden ingegaan.

Waarde BMA-advies in asielprocedure

Het BMA-advies wordt gezien als een deskundigenbericht. Daarom moet het advies kritisch worden gelezen en beoordeeld worden of het advies zorgvuldig tot stand is gekomen en of het advies inzichtelijk en concludent is (vergewisplicht). Zo moet uit het BMA-advies blijken dat de medische informatie die is aangeleverd vanuit de medische behandelaren van je cliënt op een juiste en volledige wijze is verwerkt.

Uit het advies moet blijken hoe is beoordeeld of er sprake zal zijn van een medische noodsituatie bij uitblijven van de behandeling. In de afgelopen jaren werd slechts beoordeeld of er binnen drie maanden sprake zou zijn van een dergelijke situatie. Na het arrest X (Cannabis) van het EUHvJ^[21] wordt ook beoordeeld of er binnen drie tot zes maanden sprake zal zijn van een medische noodsituatie. Van belang is dat het Hof van Justitie heeft geoordeeld dat een precieze termijn niet doorslaggevend mag zijn. Daarom zal ook in zaken waarin wellicht net niet binnen zes maanden sprake zal zijn van een medische noodsituatie, ook beoordeeld moeten worden of er desondanks sprake is van een situatie waarin uitstel van vertrek dient te worden verleend.

Als in het BMA-advies wordt benoemd dat de medische behandeling aanwezig is in het land van herkomst, is het goed om te controleren of dit klopt, voor zover mogelijk. Er is niet altijd veel informatie beschikbaar over de medische behandelmogelijkheden in de herkomstlanden. Op Vluchtweb staat een adressenwijzer Gezondheidszorg in herkomstlanden^[22] met contactgegevens van verschillende instellingen die relevante informatie kunnen leveren.

Bespreek met je cliënt of medische behandeling beschikbaar is en daadwerkelijk voor hem toegankelijk. In het arrest Paposhvili^[23] heeft het EHRM geoordeeld dat bij het beoordelen van de feitelijke toegankelijkheid verschillende factoren moeten worden betrokken, waaronder de kosten van de behandeling, het bestaan van een sociaal netwerk en de afstand die gereisd moet worden naar de behandeling. De IND zal jou als advocaat in de gelegenheid stellen om een reactie te geven over de toegankelijkheid van de medische behandeling. Hiervoor wordt een termijn van vier weken gegeven.

Contra-expertise op BMA-advies

Het is mogelijk om het BMA-advies te bestrijden met een andersluidend deskundigenbericht. De beschikbaarheid van contra-experts is echter beperkt. Het zal niet mogelijk zijn om een dergelijke contra-expertise te laten uitvoeren door de behandelaars die betrokken zijn bij de behandeling van je cliënt, omdat zij slechts informatie mogen overleggen en het hen tuchtrechtelijk niet is toegestaan om een verklaring op te stellen.^[24]

Een contra-expertise zal aan alle voorwaarden moeten voldoen die gelden voor een deskundigenbericht. Er zal moeten worden aangetoond dat de contra-expert deskundig is, het onderzoek zal zorgvuldig moeten zijn uitgevoerd en het advies moet inzichtelijk en concludent zijn. Er kan om vergoeding van de kosten voor de contra expertise worden verzocht op grond van artikel 8:75^[25] en 8:75a^[26] Awb.