4.3.5 Spoedeisend belang

Niet alle beroepen hebben van rechtswege schorsende werking.^[38] In een aantal gevallen zal je een vovo moeten vragen. Dit leidt er in de praktijk toe dat de verzoeker met rust gelaten wordt en in de opvang kan blijven. Zie in die zin ook artikel 7.3 Vb en het beleid in de Vc.

De gevraagde vovo is in veel gevallen een beetje een vreemde figuur in het asielrecht.

De verzoeker wordt gedwongen er een te vragen op grond van het beleid, terwijl er eigenlijk geen daadwerkelijk spoedeisend belang is. Iemand wordt niet op straat gezet, er vindt geen uitzetting plaats. Je kunt je afvragen of aan het ontvankelijkheidsvereiste van het spoedeisend belang is voldaan. Evengoed zijn dat vragen die je in de praktijk niet gaat uitproberen. Daar heeft je cliënt geen enkel belang bij en het plaatsen van een extra kruisje in het digitale rechtsmiddelenformulier is een kleine moeite. De vovo’s worden ook niet voor niets “plak vovo’s” genoemd. Sinds de invoering van scenario 1 van de commissie Van der Meer worden er geen toevoegingen verstrekt voor vovo’s in asiel en is er enkel recht op een toeslag indien de vovo afzonderlijk wordt behandeld.^[39]

Een enkele keer komt het echter wel voor dat - ondanks het indienen van een rechtsmiddel tegen het asielbesluit - de DT&V of het COA stappen gaat zetten die gericht zijn op het beëindigen van de opvang dan wel stappen zet gericht op uitzetting. En hoewel de DT&V met de verzoeker in gesprek mag gaan en in zoverre voorbereidende handelingen mag treffen, zijn presentaties bij de ambassade(s) zeer discutabel. De DT&V doet dit in voorkomende gevallen echter wel en het indienen van een vovo connex aan een bezwaar, gericht tegen deze feitelijke handeling, heeft in de regel een goede kans van slagen.^[40]

Een op handen zijnde uitzetting is met het Gnandi-arrest in het achterhoofd in deze fase van het geding ook zeer discutabel, maar als verweerder dergelijke stappen zet moet je als advocaat snel en doeltreffend handelen.

Soms is het spoedeisend belang zo groot dat de inhoudelijke behandeling van het verzoek en het beroep niet afgewacht kan worden. In die gevallen kan je de rechtbank verzoeken een ’ordemaatregel‘ te treffen. Als je dit wilt, dien dit verzoek dan in via een bericht in het digitale dossier. Bel ook met de rechtbank zodat je ze kunt informeren dat een dergelijk verzoek is ingediend of ingediend gaat worden en dat gevraagd wordt om spoedig handelen. Dan kunnen ze zich bij de rechtbank of de griffie erop voorbereiden dat er een spoedzaak aankomt. De ordemaatregel moet veelal toe onomkeerbare gevolgen in de uitvoering voorkomen in afwachting van een vaak op relatief korte termijn geplande verdere inhoudelijke behandeling van het geschil. De rechter kan deze maatregel op twee manieren treffen: door een beslissing te nemen op het ingediend verzoek, of door vooruitlopend op een verdere behandeling van de vovo een ordemaatregel te treffen. In beide gevallen is de vereiste spoed de kern om direct een maatregel te treffen waarbij de belangen van de verzoeker prevaleren. Er wordt niet vooruitgelopen op de verdere inhoud van de zaak.

De overige criteria die een rol spelen bij een vovo (kans van slagen connexe bodem en de belangenafweging) komen in dit proces niet aan de orde. Denk daarbij aan een dreigende beëindiging van de opvang, waarbij de rechtbank er nog niet aan toe is gekomen de inhoudelijke behandeling van het verzoek en het beroep te agenderen.^[41] Maar ook de situatie dat een Dublinclaimant dreigt te worden overgedragen, terwijl nog geen inhoudelijke behandeling van het beroep en de vovo heeft plaatsgevonden^[42] en de situatie dat er - in afwachting van een beroepsprocedure- een presentatie^[43] bij de ambassade zou worden gepland, kunnen aanleiding zijn om een ordemaatregel te treffen. Een ordemaatregel kan zowel in de beroepsfase als in hoger beroep gevraagd worden^[44], maar deze kan ook gevraagd worden in een vovo connex aan een bezwaarprocedure gericht tegen de feitelijke handeling van de verwijdering. Voor situaties die zeer spoedeisend zijn, zijn er ook “piketrechters”. Verschillende vreemdelingenkamers hebben per toerbeurt piketdienst en de piketfunctionaris is 24 uur per dag te bereiken voor een spoedzaak.^[45] Het is aan te raden om dan te bellen met de piketfunctionaris van de rechtbank om aan te geven dat er een zaak aan zit te komen. Vraag dan ook direct hoe deze het beste kan worden aangebracht.